Bydgoszcz, dnia 08 stycznia 2007r.
Oświadczenie ZK OZZL
w sprawie konsekwencji wyroku sądowego dotyczącego udzielenia lekarzowi (dr Czesławowi Misiowi) czasu wolnego w zamian za dyżury medyczne pełnione poza normatywnym czasem pracy
1. Pierwszą i najważniejszą konsekwencją jest uznanie, że od chwili wstąpienia Polski do Unii Europejskiej (01 maja 2004r), w Polsce nie mają zastosowania przepisy dotyczące czasu pracy lekarzy zawarte w Ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, ale stosuje się bezpośrednio przepisy zawarte w Dyrektywie Rady nr 93/104 z dn.23 listopada 1993r, Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE z dnia 4 listopada 2003r oraz związane z tymi dyrektywami orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
2. Z powyższego wynika, że – od 01 maja 2004 roku ? norma czasu pracy lekarzy w Polsce wynosi 40 godzin tygodniowo (48 godzin- z nadgodzinami) oraz, że czas dyżurów medycznych pełnionych przez lekarzy należy do czasu pracy. Dyżury powinny być zatem wynagradzane jak praca w godzinach nadliczbowych. Niezależnie od tego, obowiązuje także, zawarte w kodeksie pracy, ograniczenie ilości godzin nadliczbowych do 150 w roku.
3. W związku z powyższym lekarze, którzy pełnili dyżury medyczne w czasie od 01 maja 2004 roku mogą występować z roszczeniem wobec swojego pracodawcy o wypłatę wynagrodzenia stanowiącego różnicę między kwotą wynagrodzenia za godziny nadliczbowe (za pełnione dyżury), a kwotą wynagrodzenia za dyżury uzyskanego faktycznie (wynikającego z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej).
4. Lekarze ci mogą również występować z roszczeniem o udzielenie równoważnego czasu wolnego za czas przepracowany ponad normy przewidziane we wspomnianej dyrektywie UE.
5. Na stronach internetowej OZZL znajduje się wzór odpowiedniego pozwu w powyższych sprawach, z którego zainteresowani lekarze mogą swobodnie skorzystać. Autorem pozwu jest adwokat Lesław Świstuń, pełnomocnik dr Czesława Misia, prawnik Regionu Małopolskiego OZZL. ZK OZZL zalecakorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego, który dysponuje odpowiednią wiedzą do prowadzenia sprawy. Korzystniej jest, aby większa grupa lekarzyupoważniłaprwanika, który poprowadzi sprawę w imieniu ich wszystkich.
6. Przed wystąpieniem do sądu można wykorzystać polubowny sposób rozwiązania sprawy poprzez zwrócenie się do dyrekcji zakładu o wypłatę odpowiedniej różnicy wynagrodzenia za dyżury.
7. Ważną konsekwencją ?ustrojową? omawianego wyroku jest fakt, że od 01 maja 2004 roku lekarze nie mogą być zobowiązani (przez dyrektorów szpitali, ani przez nikogo innego) do dyżurowania powyżej 8 godzin w tygodniu i 150 godzin w roku (limity pracy w godzinach nadliczbowych). Z prawnego punktu widzenia nie można też skorzystać z tzw. klauzuli ?opt out?, bo Polska nie zastrzegła sobie ? jak dotąd ? możliwości jej stosowania. Wprowadzenie ?opt out? jest dopiero planowane w nowelizacji ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Teoretycznie więc, jeśli by lekarze chcieli wyegzekwować należne im uprawnienia, dyżury lekarskie stałyby się niemożliwe, albo dyrekcje szpitali musiałby istotnie zmniejszyć wymiar ?etatu? lekarza np. do 15 godzin tygodniowo (resztę czasu – do 40 godzin/tydzień można by przeznaczyć na dyżury). W praktyce, lekarze mogą wykorzystać tę sytuację (brak obowiązku dyżurowania) do skłonienia dyrekcji do ustępstw, np. w sprawie wynagrodzenia za podstawowy czas pracy lub za dyżur.
8. Ważnym wnioskiem na przyszłość (po prawnym wprowadzeniu klauzuli opt out) jest, aby lekarze nie zgadzali się pochopnie na dyżurowanie. Poza tym, ich zgoda powinna być obwarowana ograniczeniami co do ilości dyżurów i co do czasu, na który jest udzielana. Konieczność uzyskania przez pracodawcę tej zgody znacznie zwiększa ?siłę negocjacyjną? lekarzy w ewentualnych rokowaniach dotyczących wynagrodzeń lekarskich zarówno za podstawowy wymiar pracy, jak i za dyżury. Można wykorzystać to w zbiorowych negocjacjach nowych warunków pracy, obejmujących cały szpital lub wiele szpitali naraz. ZK OZZL wystosował w tej sprawie specjalny ?List do lekarzy?.
9. Wyrok w omawianej sprawie przesądził o konieczności weryfikacji rządowej propozycji nowelizacji ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w zakresie wynagradzania za ?dyżury?. Rząd proponował utrzymanie dotychczasowych stawek, które były niższe niż stawki za pracę w godzinach nadliczbowych. Sąd potwierdził jednak, że cały dyżur jest czasem pracy, co oznacza też, że wynagrodzenie za dyżur pełniony w czasie przekraczającym normatywny czas pracy powinno być takie, jak za godziny nadliczbowe. ZK OZZL, w odrębnym liście, przypomniał Ministrowi Zdrowia o konieczności zmiany projektu ustawy w tym zakresie.
10. Złożoność sytuacji prawnej i faktycznej, jaka zaistniała po omawianym wyroku, powoduje, że pilne staje się podjęcie rozmów między lekarzami (OZZL, samorząd lekarski) a Rządem RP w sprawie znalezienia trwałego rozwiązania, satysfakcjonującego obie strony. Rozwiązanie to powinno dotyczyć nie tylko czasu pracy, ale funkcjonowania służby zdrowia jako całości, z koniecznością rezygnacji z wyzysku personelu medycznego jako zasady ustrojowej systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Brak takich rozwiązań może spowodować wiele trudnych sytuacji. ZK OZZL wystąpił do Ministra Zdrowia i do Premiera RP o podjęcie takich rozmów.
W imieniu Zarządu Krajowego OZZL
Krzysztof Bukiel ? przewodniczący Zarządu
