Stanowisko ZK OZZL
w sprawie systemu opieki zdrowotnej
przyjęte uchwałą z dnia 11 maja 2018 r.
W związku z ogłoszeniem przez ministra zdrowia publicznej debaty dotyczącej kształtu systemu opieki zdrowotnej w Polsce, Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy przedstawia następujące stanowisko w tej sprawie.
1. W ocenie OZZL głównym celem systemu opieki zdrowotnej powinno być zapewnienie każdej osobie (objętej systemem) odpowiedniej pomocy medycznej (mieszczącej się w zakresie świadczeń gwarantowanych). Pomoc ta powinna być udzielona o czasie, czyli bez zwłoki, która mogłaby narazić chorego na cierpienie, pogorszenie stanu zdrowia lub śmierć. System opieki zdrowotnej powinien być zatem systemem wydolnym, w którym nie ma kolejek „systemowych”, a jedynie kolejki „techniczne” związane z organizacją udzielania świadczeń oraz kolejki wynikające z naturalnych ograniczeń jak np. liczba organów do przeszczepów, czy kolejki do najbardziej wybitnych placówek lub specjalistów.
2. OZZL uznaje, że powyższy cel może być zrealizowany przez różne szczegółowe rozwiązania. W każdym jednak przypadku konieczne jest zapewnienie równowagi między ilością pieniędzy przeznaczonych na opiekę zdrowotną a zakresem i liczbą świadczeń, które za te pieniądze muszą być sfinansowane. W przypadku świadczeń finansowanych ze środków publicznych ilość tych środków musi zapewnić sfinansowanie wszystkich świadczeń bezpłatnych (udzielanych bez administracyjnej reglamentacji). W aktualnej sytuacji w Polsce oznaczałoby to konieczność przeznaczenia środków równych ok. 6,8% PKB. Trzeba mieć jednak świadomość, że kwota ta może okazać się wkrótce niewystarczająca wobec zwiększających się potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, zwłaszcza jeżeli nie wprowadzi się mechanizmów wymuszających racjonalne korzystanie z refundowanych świadczeń zdrowotnych.
3. OZZL uznaje, że w Polsce powinien istnieć system publicznej ochrony zdrowia, finansowanej ze środków publicznych. Nie wyklucza to udziału środków prywatnych w pokrywaniu części kosztów świadczeń zdrowotnych. Będzie to konieczne zwłaszcza w sytuacji, gdy ilość środków publicznych nie pozwoli na to, aby wszystkie świadczenia refundowane były dostępne bez ich administracyjnej reglamentacji (która jest bezpośrednią przyczyną obecnych kolejek „systemowych”). W takiej sytuacji za część świadczeń należy wprowadzić współpłacenie lub ograniczyć koszyk świadczeń refundowanych. W ocenie OZZL współpłacenie przez pacjentów za niektóre świadczenia zdrowotne jest też konieczne aby spowodować racjonalne korzystanie z usług zdrowotnych, bez czego system szybko okaże się niewydolny nawet przy istotnym zwiększeniu publicznych nakładów na ochronę zdrowia. Możliwe są także inne niż współpłacenie sposoby finansowego motywowania pacjentów do racjonalnego korzystania z pomocy medycznej (jak np. stosowane w niektórych krajach indywidualne konta zdrowotne lub ich odmiany).
4. Gromadzenie środków publicznych, przeznaczanych na świadczenia zdrowotne powinno być jak najprostsze i powinno sprawiedliwie obciążać wszystkich obywateli, objętych systemem. W przypadku utrzymania dotychczasowego modelu składki zdrowotnej konieczne jest zlikwidowanie obecnych nierówności w obciążaniu poszczególnych obywateli kosztami funkcjonowania systemu (część obywateli płaci składkę proporcjonalną do dochodów, inni płacą składkę stałej wielkości, nawet przy b. wysokich dochodach, jeszcze inni nie płacą wcale). Składka powinna też wyraźnie wzrosnąć – aby środki z niej zebrane odpowiadały postulowanym nakładom: 6,8% PKB. Jeżeli rządzący nie chcą dodatkowo obciążać obywateli, wzrost składki powinien być odpisywany od podatku.
5.Organizacja świadczeń zdrowotnych i sposób ich finansowania powinny być jak najbardziej efektywne. W ocenie OZZL największą efektywność zapewniają mechanizmy rynkowe, czyli zasady według których wszystkie podmioty udzielające świadczeń są równoprawne, niezależnie od rodzaju własności, wszystkie one uzyskują środki przez sprzedaż świadczeń zdrowotnych publicznemu płatnikowi (płatnikom), świadczenia nie są w sposób administracyjny limitowane, świadczeniodawcy swobodnie konkurują między sobą o pacjentów, a ceny za świadczenia kształtowane są na zasadach rynkowych. OZZL uznaje, że mogą istnieć warunki, w których zastosowanie mechanizmów rynkowych będzie niemożliwe lub ograniczone np. w przypadku monopolistycznej pozycji danego podmiotu.
6. Ceny za świadczenia zdrowotne powinny być kształtowane na zasadach rynkowych, a w przypadku, gdyby miały być ustalane -jak dotychczas- w sposób administracyjny, muszą być tak wyliczone aby uwzględniały wszystkie koszty potrzebne do ich wykonania, w tym również odpowiednie wynagrodzenie dla pracowników.
7. Niezależnie od przyjętych szczegółowych rozwiązań, lekarze (i inni pracownicy ochrony zdrowia) powinni być sprawiedliwie wynagradzani. W przypadku rynkowego sposobu kształtowania cen za świadczenia również rynkowa będzie wycena pracy lekarzy. W przypadku, gdy ceny za świadczenia będą ustalane administracyjnie, muszą one uwzględniać koszty pracy pracowników, co w przypadku lekarzy oznacza – dla lekarza ze specjalizacją wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 3 x przeciętne wynagrodzenie w gospodarce, dla lekarza bez specjalizacji – w kwocie 2 x przeciętne wynagrodzenie w gospodarce.
8. OZZL dostrzega konieczność poprawienia działań w zakresie zapobiegania chorobom. Zadanie to dotyczy jednak nie tylko systemu opieki zdrowotnej, ale także innych podmiotów, w tym zwłaszcza władz publicznych. Najważniejsze działania w tym zakresie (poza szczepieniami i niektórymi badaniami przesiewowymi) polegają bowiem na zapewnieniu odpowiednich warunków środowiskowych (czyste powietrze, czysta woda, zdrowa żywność) i na prowadzeniu odpowiedniego stylu życia.
9. W ocenie OZZL kształt systemu opieki zdrowotnej nie powinien być przedmiotem doraźnej gry politycznej i powinien zostać ustalony przy współpracy i w porozumieniu rządu i opozycji aby zmiana rządów nie oznaczała zmiany zasad funkcjonowania ochrony zdrowia.
