Stanowisko nr 1 /04/2011r.
uchwalone na posiedzeniu w dniu 15 kwietnia 2011r. Zarządu Krajowego
Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy
w Bydgoszczy
W ocenie Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy praca podczas dyżurów medycznych nie może być rozliczana według zasad przewidzianych dla równoważnego czasu pracy.
Zgodnie z definicją dyżuru medycznego jest to praca poza „normalnymi godzinami pracy”, Praca lekarza dyżurnego wiąże się z jednoosobowym wysiłkiem i jednoosobową odpowiedzialnością za zdrowie i życie powierzonych jego opiece pacjentów oraz z kierowaniem pracą całego oddziału szpitalnego, w tym podległego lekarzowi dyżurnemu średniego i niższego personelu medycznego w trakcie pełnienia dyżuru medycznego. Jest porównywalna z zakresem czynności i odpowiedzialności ordynatora oddziału (lekarza kierującego oddziałem) w normalnych godzinach pracy. Uwzględniając okoliczność pracy w porze nocnej przewyższa obciążenie pracą wykonywaną w „normalnych godzinach pracy”.
Z powodów wskazanych powyżej, nie jest możliwe rozliczanie pracy podczas dyżurów medycznych według zasad przewidzianych dla równoważnego czasu pracy.
Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy wystąpi do organów państwowych ze stosownymi wnioskami w przedmiotowej sprawie i udzieli pomocy prawnej (np. finansowanie procesów) zainteresowanym lekarzom – członkom OZZL.
Zarząd Krajowy OZZL
– stanowisko w pdf – do pobrania
PS
ZK OZZL podejmie działania mające na celu wyegzekwowanie powyższej zasady w praktyce
w załączeniu – także opinia prawna wskazująca, że czas dyżuru nie może być traktowany jak normalny czas pracy – opinia tutaj do pobrania
oraz tutaj:
OPINIA PRAWNA
W sprawie udzielenia odpowiedzi na pytanie czy czas pełnienia dyżuru medycznego można zaliczać do „normalnego czasu pracy” jeżeli pracownik w danym miesiącu nie wypracował wymiaru czasu pracy.
Opinię przygotowano w oparciu o następujące akty prawne:
1. ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. – Kodeks Pracy (Dz.U. nr 24, poz. 141 z póź. zm.)
2. ustawa z dnia 30 sierpnia 1991r. – o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z póź. zm.)
Rozważania dotyczące wpływu pełnienia dyżurów medycznych na wymiar czasu pracy należy rozpocząć od zwrócenia uwagi na definicję pojęcia wymiar czasu pracy, norma czasu pracy i dyżur medyczny:
- Wymiar czasu pracy oznacza długość czasu pracy w jakim pracownik obowiązany jest pozostawać do dyspozycji pracodawcy zgodnie z harmonogramem obowiązującym u danego pracodawcy.
- Norma czasu pracy oznacza maksymalny okres jaki pracownik może pozostawać do dyspozycji pracodawcy zgodnie z przepisami prawa.
- Dyżur medyczny to wykonywanie czynności zawodowych poza normalnymi godzinami pracy.
Definicja dyżuru medycznego nie odnosi się ani do pojęcia norma czasu pracy ani pojęcia wymiar czasu pracy lecz posługuje się pojęciem potocznym – normalne godziny pracy. Odpowiedź na pytanie czy normalne godziny pracy oznaczają normę czasy pracy czy wymiar czasu pracy będzie również stanowiło odpowiedź na pytanie stanowiące przedmiot niniejszej opinii. Istotną wskazówką ułatwiającą znalezienie odpowiedzi będzie wskazanie kto określa wymiar czasu pracy oraz jaką pełni funkcję oraz kto określa normę czasu oraz jaką pełni funkcję.
Wymiar czasu pracy jest ustalany przez pracodawcę. To pracodawca określa godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy oraz dni w których przewidziano wykonywanie pracy. W praktyce jest to harmonogram czasu pracy i stanowi wyraz zagospodarowania czasu pracy pracownika przez pracodawcę. Norma czasu pracy jest określona przez ustawodawcę i stanowi górną granicę czasy pracy. Ma charakter gwarancyjny. Naruszenie normy czasu pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracowniczym.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że normalne godziny pracy to wykonywanie obowiązków zgodnie z harmonogramem pracy ustalonym przez pracodawcę. Wypełnianie tych obowiązków jest normalną pracą. Zlecenie wykonywania obowiązków wykraczających poza harmonogram jest zleceniem wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, a w przypadku lekarzy zobowiązaniem do pełnienia dyżuru medycznego. Przy czym należy podkreślić, iż pomiędzy wykonywaniem obowiązków wynikających z harmonogramu i pełnieniem dyżuru medycznego nie ma stosunku krzyżowania się. Praca jest pracą albo zgodną z harmonogramem albo jest pełnieniem dyżuru medycznego. Prowadzi to do wniosku, że dyżur medyczny nie może zostać uznany post factum jako wykonywanie obowiązków w ramach „normalnej pracy”.
Należy również zwrócić uwagę, iż zgodnie z treścią art. 32j ustawy o zakładach opieki zdrowotnej lekarz może zostać zobowiązany do pełnienia dyżuru medycznego. Wprost oznacza to, że pracodawca zlecając wykonywanie obowiązków pracowniczych określa czy jest to dyżur medyczny czy inny rodzaj pracy. Niewyobrażalna jest sytuacja, gdy pracodawca zleca pełnienie dyżuru medycznego, a następnie rozlicza go jako normalne godziny pracy. Narusza to bowiem zarówno zasadę zaufania, ponieważ pracownik do końca nie będzie wiedział czy pełni dyżur czy też wykonuje swoje obowiązku w ramach harmonogramu. Narusza to również obowiązek dotrzymywania umów ponieważ pracodawca zobowiązując lekarza do pełnienia dyżuru medycznego określa jego uprawnienia i obowiązki.
Tylko na marginesie należy zauważyć, iż w celu umożliwienia prawidłowego rozliczenia czasu pracy ustawodawca wprowadził okresy rozliczeniowe. W ramach okresów rozliczeniowych pracownik może w jednym miesiącu pracować krócej, aby wyrównać to w kolejnym miesiącu. Po drugie należy zwrócić uwagę, iż błędy w harmonogramie czasu pracy nie mogą obciążać pracownika. Jeżeli pracownik nie wypracuje zakładanego przez pracodawcę czasu pracy z powodu przyjętego harmonogramu pracy to nie ma to wpływu na wysokość wynagrodzenia. Należy przypomnieć, iż zgodnie z treścią art. 32g ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej czas pracy lekarza wynosi 7 godzin i 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin i 55 minut na tydzień (zostało to powtórzone w § 23 Regulaminu Pracy Szpitala Specjalistycznego im. Jędrzeja Śniadeckiego). Zgodnie z treścią art. 32i ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej może zostać wydłużony dobowy wymiar czasu pracy do 12 godzin (równoważny czas pracy). W przypadku równoważnego czasu pracy ulega zmianie wyłącznie dobowy wymiar czasu pracy. Praca powyżej 7 godzin i 35 minut, w systemie podstawowym, lub powyżej 12 godzin, w przypadku wprowadzenia równoważnego systemu pracy, może być wyłącznie pracą w godzinach nadliczbowych lub pracą w ramach dyżuru medycznego.
Reasumując, praca zgodnie z harmonogramem czasu pracy jest normalną pracą. Praca zlecona poza normalnymi godzinami jest pełnieniem dyżuru medycznego. Ze względy na odrębny charakter, konieczność dodatkowego zlecania pełnia dyżurów nie ma możliwości, aby czas dyżuru medycznego traktować jak normalne godziny pracy. Z tego powodu nie ma możliwości uzupełniania „normalnego wymiaru czasu pracy” godzinami pełnienia dyżurów medycznych.
Kraków, dnia 18 maja 2009r.
Lesław Świstuń
adwokat
