Gorazda, Świstuń, Wątroba
adwokaci i radcowie prawni spółka komandytowa
Plac Szczepański 8; 31-011 Kraków; Polska
Telefon +48 12 422 44 59; Faks +48 12 422 49 39; Email: kancelaria@gsw.com.pl
___________________________________________________________________________________________
Kraków, dnia 07.11.2004 r.
Stan faktyczny
Międzyzakładowa organizacja związkowa wystąpiła do SP ZOZ z wnioskiem o zwolnienie przewodniczącego związku zawodowego z obowiązku świadczenia pracy w okresie trwania jego kadencji. W odpowiedzi na wniosek kierownik SP ZOZ zażądał podania dodatkowych dany w tym dotyczących miejsca i godzin urzędowania przewodniczącego. Do chwili obecnej kierownik SP ZOZ nie udzielił zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy.
Podstawa prawna
1. Ustawa z dnia 21 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 854 z późniejszymi zmianami)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996 r., Nr 71, poz. 336)
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami)
Opinia Prawna
Ustawa o związkach zawodowych przewiduje w przepisie art. 31 prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej. W przypadku gdy w zakładzie pracy liczba pracowników jest mniejsza od 150 zwolnienie od świadczenia pracy przysługuje częściowo jednemu pracownikowi w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków zatrudnionych w zakładzie pracy.
Zwolnienie od pracy może być udzielone w zależności od wniosku zakładowej organizacji związkowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub bezpłatnie.
Na zasadzie art. 34 ust. powyższy przepis stosuje się do międzyzakładowej organizacji związkowej przy czym przy ustalaniu prawa do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy, uwzględnia się łączną liczbę członków międzyzakładowej organizacji związkowej zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji.
Zgodnie z § 4 ust.1 rozporządzenia w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego (…) pracodawca jest obowiązany, na wniosek zarządu zakładowej organizacji związkowej, zwolnićpracownikaz obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie tej organizacji, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wykaże we wniosku, że zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie zwolnienia, o których mowa wart. 31 ust. 1ustawy o związkach zawodowych
W omawianym przypadku należy przede wszystkim wskazać, iż pracodawca jest związany przepisami i w przypadku zaistnienia przesłanek z art. 31 ust. 1 w związku z art. 34 ustawy o związkach zawodowych nie może odmówić udzielenia pracownikowi zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca nie może uzależniać udzielenia zwolnienia od przesłania mu listy członków międzyzakładowej organizacji związkowej, od podania godzin urzędowania pracownika – przewodniczącego czy też miejsca przyjmowania przez niego interesantów tak jak miało to miejsce w przedmiotowej sprawie. Pracodawca jest związany wnioskiem zarządu międzyzakładowej organizacji związkowej i żądanie przez niego podjęcia negocjacji a także propozycje wysuwane (np: zmniejszenie wymiaru czasu pracy poprzez „przejście pracownika” na ¾ etatu) nie muszą być brane przez zarząd organizacji pod uwagę.
Wniosek zarządu zakładowej/międzyzakładowej organizacji związkowej winien zawierać następujące elementy (§ 4 ust.2 rozporządzenia w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego (…):
1. wskazanie pracownika, któremu zwolnienie od pracy ma być udzielone,
2. wskazanie okoliczności uzasadniających udzielenie zwolnienia od pracy,
3. wskazanie, że zwolnienie od pracy ma być udzielone z zachowaniem prawa do wynagrodzenia albo bezpłatnie,
4. określenie wymiaru i okresu zwolnienia od pracy.
Złożony w omawianym przypadku wniosek spełniał przewidziane przepisami wymogi formalne, zachodziły również okoliczności wskazane w art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. W związku z tym pracodawca winien był udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy.
Skoro pracodawca jak w omawianej sprawie nie udziela pracownikowi zgodnie z wnioskiem zwolnienia od pracy, uzależniając rozpatrzenia wniosku od podania dodatkowych danych to należy zakwalifikować to działanie jako utrudnianie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy co jest przestępstwem w rozumieniu przepisu art. 35 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Przestępstwem jest również dyskryminowanie pracownika z powodu przynależności do związku zawodowego, pozostawania poza związkiem zawodowym lub wykonywania funkcji związkowej. Oba te przestępstwa są zagrożone karą grzywny albo ograniczenia wolności.
Niezależnie od powyższego zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.
Odnosząc się do powoływanego przez kierownika SP ZOZ w pismach z dnia (.) i (.) października 2004 r. przepisu art. 34 1 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Przepis ten należy interpretować łącznie z przepisem art. 34 1 ust. 3 jak słusznie wskazano to w piśmie związku zawodowego z dnia 15 października 2004 r. Zgodnie więc z przepisem art. 34 1 ust. 1 ustawy zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej jest zobowiązany przedstawić pracodawcy, który zwolni pracownika (a nie zamierza zwolnić, dotyczy to więc sytuacji gdy pracodawca zwolnił już pracownika z obowiązku świadczenia pracy a nie jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie przed zwolnieniem) lub pracowników z obowiązku świadczenia pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, informacje o liczbie członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji orazu każdego z tych pracodawców – w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, według stanu na ostatni dzień miesiąca. Jednak ten obowiązek informacyjny musi zostać wykonany w terminie określony w art. 34 1 ust. 3 ustawy czyli w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zwolnienie pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Co się tyczy kary nagany w przypadku odrzucenia przez pracodawcę sprzeciwu od tejże kary zgodnie z przepisem art. 112 § 2 kodeksu pracy pracownik będzie mógł w terminie 14 dni od dnia zawiadomienie go o odrzuceniu sprzeciwu wystąpić do sądu o uchylenie zastosowanej kary. Sąd będzie rozważał czy kara została zastosowana z zgodnie z przepisami prawa w szczególności zaś rozstrzygnie czy nieobecność i spóźnienia do pracy były usprawiedliwione czy też jak twierdzi kierownik SP ZOZ nieusprawiedliwione i stanowiły naruszenie dyscypliny pracy. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest z kolei równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.
Podkreślenia wymaga również okoliczność, iż kara może być zastosowana wyłącznie po uprzednim wysłuchaniu pracownika (art. 109 § 2 kodeksu pracy), zaś zgodnie a art. 112 § 1 k. p. o uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu pracownika decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej.
