Bydgoszcz , dnia 27 marca 2007 r.
Główny Inspektor Pracy
Bożena Borys – Szopa l
Ul. Krucza 38/42
00-926 Warszawa
fax (022) 625 47 70
Wnioskodawca: Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy
Zarząd Krajowy
ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz
Wniosek
Zarządu Krajowego Ogólnopolski ego Związku Zawodowego Lekarzy
w przedmiocie podjęcia czynności kontrolnych
W związku z występującymi powszechnie, niezgodnymi z przepisami prawa, praktykami publicznych zakładów opieki zdrowotnej w przedmiocie czasu pracy lekarzy (maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy, zapewnienie pracownikowi przysługującego mu nieprzerwanego dobowego i tygodniowego wypoczynku), Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy wnosi o przeprowadzenie kompleksowej kontroli Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej w Polsce – w przedmiotowym zakresie.
W oparciu o przepis art. 32 j ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (dalej: ustawa o zoz) w Samodzielnych Publicznych Zakładach Opieki Zdrowotnej – powszechnie – wyznaczane są dyżury lekarskie w wymiarze, który powoduje znaczne przekroczenie dobowych i tygodniowych norm czasu pracy. Dyrekcje zakładów wskazują, iż zgodnie z art. 32 j ust. 2 ustawy o zoz czasu pełnienia dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, a w związku z tym przy obliczaniu dobowych i tygodniowych norm czasu pracy nie uwzględnia się czasu tychże dyżurów. W efekcie, zdaniem dyrektorów SPZOZ-ów, normy czasu pracy są w tych zakładach przestrzegane.
Takie stanowisko jest zdaniem wnioskodawcy nieprawidłowe, pozostaje bowiem w sprzeczności z postanowieniami Dyrektywy Rady nr 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2003/88/WE z dnia 4 listopada 2003 r., dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, która zastąpiła dyrektywę Rady nr 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993r. która w niniejszej sprawie winna być bezpośrednio stosowana
Mając na uwadze ostatnie orzeczenia sądowe [Sądu Najwyższego (sygn. akt I PK 263/05) i Sądu Okręgowego, Wydział VI Pracy w Krakowie (sygn. akt VI Pa 445/06) opublikowany na stronie: http://www.ozzl.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=163&Itemid=318&lang=pl] oraz opinie prawne oprócz ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, kodeksu pracy w zakresie stosunków pracy należy stosować dyrektywę 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Przy czym dyrektywa Parlamentu i Rady ma charakter nadrzędny. Oznacza to, że w przypadku niezgodności pomiędzy przepisami ustawy o zoz lub przepisami kodeksu pracy należy stosować normy zawarte w dyrektywach.
Dyrektywa nr 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadza kilka unormowań o treści odmiennej od unormowań zawartych w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Dyrektywa wprowadza mianowicie dychotomiczny podział na czas pracy i czas odpoczynku. Pozostawanie na terenie zakładu pracy w gotowości do świadczenia pracy jest czasem pracy (tak też Europejski Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniach Simap sygn. C-303/98 oraz Jaeger sygn. C-151/02). Oznacza to, że dyżur medyczny należy traktować jako czas pracy lekarza. Konsekwencją tego jest przyjęcie, iż praca w wymiarze przekraczającym 37 godzin i 35 minut na tydzień (w odniesieniu do lekarzy) jest pracą ponad normy czasu pracy tj. pracą w godzinach nadliczbowych. Przy czym dyrektywa wprowadza maksymalny wymiar czasu pracy (łącznie z godzinami nadliczbowymi) w wysokości 48 godzin.
Ponadto dyrektywa nr 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadza obowiązkowy dobowy i tygodniowy okres odpoczynku. Dobowy odpoczynek odnosi się do konieczności udzielenia każdemu pracownikowi co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, tygodniowy okres wypoczynku dotyczy konieczności udzielenia w tygodniu nieprzerwanego odpoczynku w wymiarze 35 godzin. Wprowadza jednocześnie maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy w wymiarze 48 godzin.
Reasumując, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady oraz orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dyżur medyczny jest czasem pracy, za który należy się wynagrodzenie tak jak za pracę, a w przypadku przekroczenia norm czasu pracy należy się wynagrodzenie jak za pracę w godzinach nadliczbowych. Niezależnie od tego, za pracę ponad normy czasu pracy tj 48 godzin tygodniowo należy się czas wolny.
Powyższe przepisy obowiązują od dnia wejścia Polski do Unii Europejskiej tj od dnia 1 maja 2004r.
Pomijając wszystkie wskazane powyżej aspekty związane z unormowaniami prawa europejskiego należy zauważyć, iż zakład pracy nie przestrzega również prawa polskiego. Zgodnie z treścią art. 132 i 133 kodeksu pracy każdemu pracownikowi przysługuje dobowy i tygodniowy minimalny okres odpoczynku. Uprawnienie do nieprzerwanego 11 godzinnego dobowego okresu odpoczynku jest naruszane poprzez nakazywanie lekarzom pełnienia dyżurów medycznych. Dyżur medyczny obejmuje 16 godzin 25 minut lub 24 godziny i obejmuje wykonywanie obowiązków pracowniczych bezpośrednio po zakończonej pracy zgodnej z dobowym wymiarem pracy. W związku z możliwością zobowiązania lekarza do pełnienia dwóch dyżurów w tygodniu (ośmiu w miesiącu) okres nieprzerwanej pracy może wynosić 55,5 godziny. Zobowiązanie lekarza do świadczenia pracy w czasie dyżurów medycznych w sobotę i niedzielę pozbawia pracownika prawa do korzystania z minimalnego nieprzerwanego tygodniowego odpoczynku.
Biorąc powyższe pod uwagę, Zarząd Krajowy OZZL wnosi o przeprowadzenie kontroli w Samodzielnych Publicznych Zakładach Opieki Zdrowotnej w całym kraju i o podjęcie stosownych działań w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa regulujących prawo pracownika do nieprzerwanego dobowego i tygodniowego odpoczynku, maksymalnego tygodniowego czasu pracy, oraz wynagrodzenia za dyżury medyczne według przepisów stosowanych za pracę w godzinach nadliczbowych ( art. 151 1 k.p. i art. 151 8 k.p.).
W imieniu Zarządu Krajowego OZZL
Krzysztof Bukiel – przewodniczący Zarządu
