30 stycznia 2025
Zatrudnienie na umowę o pracę vs zatrudnienie na umowie kontraktowej.
| Umowa o pracę | Kontrakt | |
| Charakter stosunku prawnego | Stosunek podporządkowania – lekarz zobowiązany jest do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy, w określonym miejscu i czasie.
Zasada uprzywilejowania pracownika: Postanowienia umów, regulaminów i układów zbiorowych nie mogą być mniej korzystne niż przepisy ustaw. |
Strony są równorzędne, a lekarz ma większą autonomię w organizowaniu swojej pracy, choć jej zakres i warunki są określone w umowie.
Zasada swobody umów: strony kształtują treść umowy w sposób dowolny, dopóki nie jest sprzeczny z przepisami prawa lub zasadami współżycia społecznego. |
| Czas pracy | Regulacje dotyczące czasu pracy i odpoczynku wynikają z Kodeksu pracy oraz ustawy o działalności leczniczej:
Maksymalny czas pracy: 7 godz. 35 min dziennie i przeciętnie 37 godz. 55 min tygodniowo. Przysługuje co najmniej 11 godzin odpoczynku dobowego oraz 35 godzin odpoczynku tygodniowego. |
Brak ustawowych ograniczeń dotyczących czasu pracy i odpoczynku. Lekarz może ustalać harmonogram pracy zgodnie z umową, bez konieczności stosowania norm czasu pracy. |
| Odpowiedzialność | Odpowiedzialność względem pacjenta ponosi podmiot leczniczy jako pracodawca. Odpowiedzialność lekarza-pracownika względem pracodawcy jest ograniczona do trzykrotności wynagrodzenia. Ograniczenie to nie obowiązuje, gdy lekarz wyrządził szkodę umyślnie. Brak dopuszczalności zastrzegania kar umownych. | Odpowiedzialność lekarza i podmiotu leczniczego jest solidarna, co oznacza, że pacjent może kierować roszczenia zarówno do podmiotu leczniczego jak i do lekarza. Lekarz i podmiot leczniczy mogą wzajemnie wysuwać roszczenia regresowe. Strony mogą w umowie modyfikować (rozszerzać i zmniejszać) zakres wzajemnej odpowiedzialności. Ustalenia stron nie wpływają jednak na solidarną odpowiedzialność względem pacjenta. Dopuszczalność zastrzegania kar umownych, w tym regres np. w przypadku kar nakładanych przez NFZ na szpital. |
| Wynagrodzenie i ochrona wynagrodzenia | Gwarancja minimalnego wynagrodzenia w zależności od kwalifikacji na podstawie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych
Ochrona wynagrodzenia przed zajęciem komorniczym i potrąceniem. Ustawowe terminy wypłaty wynagrodzenia. |
Brak gwarancji minimalnego wynagrodzenia, mniejsza ochrona przed zajęciem komorniczym, brak ochrony przed potrąceniami. Brak ustawowych terminów wypłaty wynagrodzenia. |
| Składki na ubezpieczenie społeczne | Składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) odprowadza pracodawca jako płatnik składek. Kwoty składek są pokrywane w części przez pracodawcę. | Lekarz samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą i jest zobowiązany do obliczania i opłacania składek. Składki są w finansowane w całości przez lekarza. |
| Podatek dochodowy | Opodatkowanie wg. skali dochodowej. Zryczałtowane i niskie koszty uzyskania przychodu. Wysokie podatki w przypadku osiągania dochodów powyżej 120 000 rocznie. | Wybór spośród trzech form opodatkowania; możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków faktycznie związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Możliwość amortyzacji środków trwałych. |
| Uprawnienia pracownicze | Umowa o pracę: Obejmuje liczne przywileje pracownicze, m.in.:
Prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego. Wynagrodzenie za czas choroby. Dodatki za pracę w porze nocnej, niedziele i święta. |
Brak gwarancji przywilejów pracowniczych, chyba że zostaną określone w umowie. |
| Ochrona stosunku pracy | Pracodawca musi przestrzegać przepisów dotyczących wypowiedzenia i rozwiązania umowy (np. okresy wypowiedzenia, ochrona przed zwolnieniem w szczególnych sytuacjach). | Umowa może być rozwiązana zgodnie z warunkami określonymi przez strony, bez zastosowania przepisów ochronnych z Kodeksu pracy. |
| Zabezpieczenie społeczne | Możliwość skorzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem. Zasiłek macierzyński i chorobowy ustalany na podstawie faktycznie osiąganego wynagrodzenia. Wyższe składki przekładają się na wyższą emeryturę w przyszłości | Brak urlopów związanych z rodzicielstwem. Niższe zasiłki macierzyńskie i chorobowe. Niższe składki przekładają się na niższą emeryturę w przyszłości |
| Dokumentacja i księgowość | Brak obowiązku prowadzenia księgowości. Pracodawca jest obowiązany do prowadzenia dokumentacji pracowniczej. | Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ewidencji przychodów, brak dokumentacji pracowniczej. |
| Ochrona instytucjonalna | Dochodzenie roszczeń pracowniczych w postępowaniu odrębnym. Postępowania w sprawach ze stosunku pracy „faworyzują” pracownika, są odformalizowane. Ochrona ze strony Państwowej Inspekcji Pracy. Zwolnienie z kosztów sądowych dla pracownika. | Dochodzenie roszczeń od kontrahentów w postępowaniu gospodarczym, które zawiera wyższe rygory niż postępowanie ogólne. Brak ochrony ze strony Państwowej Inspekcji Pracy. |
| Ochrona w przypadku niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością Pracodawcy | W przypadku niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością Pracodawcy tj. np. w przypadku ogłoszenia upadłości lub otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, lekarz będący pracownikiem (w tym także na umowie zlecenia, jako osoba fizyczna) jest chroniony na podstawie Ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. z 17 kwietnia 2023 – Dz.U. z 2023, poz. 1087 ze zm.), a jego roszczenia są zaspokajane przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ważne – wypłaty za okres jednego miesiąca nie mogą przekraczać przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Dodatkowo w przypadku ogłoszenia upadłości roszczenia pracowników zaliczane są do pierwszej kategorii należności zaspokajanych z masy upadłości | Wierzytelności lekarzy kontraktowych (wykonujących działalność leczniczą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) nie podlegają specjalnej ochronie i traktowane są jak wszystkie inne wierzytelności podmiotu w restrukturyzacji lub upadłości i zaliczane są do 2. kategorii należności. |
