OPINIA PRAWNA
Przedmiot opinii:
Czy oddelegowywanie lekarzy rezydentów do dyżurów samodzielnych na szpitalnym oddziale ratunkowym, jest zgodna z prawem?
Wnioski i rekomendacje:
Obecne przepisy przewidują możliwość oddelegowania lekarza rezydenta do realizacji innych zadań niż wynikające z umowy, na podstawie której odbywa szkolenie specjalizacyjne. Wówczas lekarz rezydent wykonuje pracę pod nadzorem lekarza specjalisty wyznaczonego przez kierownika jednostki, do której został skierowany. Lekarz specjalista nadzorujący pracę lekarza w trakcie szkolenia specjalizacyjnego nabywa odpowiednie uprawnienia kierownika specjalizacji. Kierownik specjalizacji nadzoruje wykonywanie pracy przez lekarza rezydenta, przepisy nie wymagają jednak jego stałej, fizycznej obecności przy lekarzu rezydencie.
Dodatkowo należy jednak wskazać, że lekarz rezydent może pełnić samodzielne dyżury, wyłącznie w przypadku, gdy kierownik specjalizacji stwierdzi, że umiejętności i wiedza rezydenta na to pozwalają. Mając na względzie, iż lekarz specjalista nadzorujący pracę lekarza w trakcie szkolenia specjalizacyjnego, wyznaczony przez kierownika jednostki, do której został skierowany, nabywa odpowiednie uprawnienia kierownika specjalizacji, może on wyrazić zgodę na pełnienie przez lekarza rezydenta samodzielnych dyżurów.
Na marginesie należy również wskazać, że oddelegowanie lekarza rezydenta do pracy na oddziale przeznaczonym dla osób zakażonych SARS-CoV-2 jest poleceniem służbowym pracodawcy, gdyż lekarz rezydent zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę. Przepisy powszechnie obowiązujące nie przewidują obowiązku wydawania pisemnych poleceń pracownikom. Polecenie ustne jest więc tak samo ważne, jak pisemne. Polecenie pracodawcy może być wydane osobiście lub przez upoważnionego pracownika.
Podstawa prawna:
1. Art. 16h ust. 1, art. 16m ust. 7, 15 i 16 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t. j. Dz.U.2020.514 ze zm.);
2. Art. 100 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz.U.2020.1320);
3. Odpowiedź Ministra Zdrowia na interpelację nr 10576 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie zasad odbywania szkolenia specjalizacyjnego przez lekarzy i lekarzy dentystów.
Stan faktyczny:
Kierownictwo szpitala oddelegowuje do pracy na szpitalnym oddziale ratunkowym rezydentów pierwszego roku z oddziału chorób wewnętrznych. Rezydenci mają pełnić dyżury samodzielne mimo braku wyrażenia zgody przez kierowników specjalizacji. Na czas oddelegowania opiekunem rezydentów miałby być kierownik SOR-u, który jednak nie jest cały czas fizycznie obecny na oddziale. Oddelegowanie ma formę ustną.
Stan prawny:
Odpowiadając na zadane przez Klienta pytanie prawne należy odnieść się do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej u.z.l.).
Wedle art. 16m ust. 15 u.z.l., w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne może zostać skierowany przez:
1) wojewodę do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie art. 47 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi do podmiotu, w którym odbywa szkolenie specjalizacyjne albo do innego podmiotu, albo
2) pracodawcę do realizacji innych zadań niż wynikające z umowy, na podstawie której odbywa szkolenie specjalizacyjne, jeżeli nie zostanie wydana decyzja, o której mowa w pkt 1.
Należy również wskazać, iż zgodnie z art. 16m ust. 16 u.z.l. lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne, który został skierowany na podstawie ust. 15 do wykonywania pracy innej niż wynikająca z umowy, na podstawie której odbywa szkolenie specjalizacyjne, wykonuje pracę pod nadzorem lekarza specjalisty wyznaczonego przez kierownika jednostki, do której został skierowany. Lekarz specjalista nadzorujący pracę lekarza w trakcie szkolenia specjalizacyjnego nabywa odpowiednie uprawnienia kierownika specjalizacji, o których mowa w ust. 7.
Art. 16m ust. 7 u.z.l. wymienia uprawnienia kierownika specjalizacji. W świetle tego przepisu kierownik specjalizacji sprawuje nadzór nad realizacją programu specjalizacji przez lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne. W ramach sprawowanego nadzoru kierownik specjalizacji, a w odniesieniu do pkt 2-4 lekarz kierujący stażem kierunkowym:
1) ustala, za pomocą SMK, szczegółowy plan szkolenia specjalizacyjnego;
2) weryfikuje roczny plan szkolenia specjalizacyjnego zgodnie z aktualizacją programu, o której mowa w art. 16f ust. 4, w zakresie, w jakim nie został on zrealizowany przez lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne;
3) konsultuje i ocenia proponowane i wykonywane przez lekarza badania diagnostyczne i ich interpretację, rozpoznania choroby, sposoby leczenia, rokowania i zalecenia dla pacjenta;
4) prowadzi nadzór nad wykonywaniem przez lekarza zabiegów diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych objętych programem specjalizacji do czasu nabycia przez lekarza umiejętności samodzielnego ich wykonywania;
5) uczestniczy w wykonywanym przez lekarza zabiegu operacyjnym albo stosowanej metodzie leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta, do czasu nabycia przez lekarza umiejętności samodzielnego ich wykonywania lub stosowania;
6) wystawia opinię zawodową, w tym dotyczącą uzdolnień i predyspozycji zawodowych, umiejętności manualnych, stosunku do pacjentów i współpracowników, zdolności organizacyjnych i umiejętności pracy w zespole;
7) wnioskuje odpowiednio do wojewody, Ministra Obrony Narodowej albo ministra właściwego do spraw wewnętrznych o przerwanie szkolenia specjalizacyjnego przez lekarza, który nie realizuje programu specjalizacji;
8) wnioskuje odpowiednio do wojewody, Ministra Obrony Narodowej albo ministra właściwego do spraw wewnętrznych o przedłużenie czasu trwania szkolenia specjalizacyjnego;
9) potwierdza, za pomocą SMK, zrealizowanie rocznych planów szkolenia specjalizacyjnego oraz całości szkolenia specjalizacyjnego zgodnie z programem specjalizacji.
Z powyższego przepisu wynika, że kierownik specjalizacji nadzoruje wykonywanie pracy przez lekarza rezydenta. Nie jest jednak wymagana jego stała fizyczna obecność przy lekarzu rezydencie.
Podobny pogląd przedstawił Minister Zdrowia w odpowiedzi na Interpelację nr 10576 w sprawie zasad odbywania szkolenia specjalizacyjnego przez lekarzy i lekarzy dentystów: Decyzja o nabyciu przez specjalizującego się lekarza umiejętności pozwalających na samodzielne wykonywanie lub stosowanie objętych programem specjalizacji zabiegów diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, jak również zabiegów operacyjnych oraz metod leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, a także na samodzielne odbywanie dyżurów medycznych pozostawiona jest w gestii kierownika specjalizacji nadzorującego przebieg specjalizacji lekarza szkolącego się pod jego kierunkiem. Oznacza to, że bezpośredni nadzór kierownika specjalizacji może ustać w chwili nabycia przez specjalizującego się lekarza stosownej wiedzy, umiejętności i doświadczenia, umożliwiających samodzielną pracę, obejmującą również pełnienie dyżurów medycznych.
Podsumowując powyższe należy wskazać, że obecne przepisy przewidują możliwość oddelegowania lekarza rezydenta do realizacji innych zadań niż wynikające z umowy, na podstawie której odbywa szkolenie specjalizacyjne. Wówczas lekarz rezydent wykonuje pracę pod nadzorem lekarza specjalisty wyznaczonego przez kierownika jednostki, do której został skierowany. Lekarz specjalista nadzorujący pracę lekarza w trakcie szkolenia specjalizacyjnego nabywa odpowiednie uprawnienia kierownika specjalizacji. Kierownik specjalizacji nadzoruje wykonywanie pracy przez lekarza rezydenta, przepisy nie wymagają jednak jego stałej, fizycznej obecności przy lekarzu rezydencie. Dodatkowo należy jednak wskazać, że z ww. kompetencji kierownika specjalizacji wynika, iż lekarz rezydent może pełnić samodzielne dyżury, wyłącznie w przypadku, gdy kierownik specjalizacji stwierdzi, że umiejętności i wiedza rezydenta na to pozwalają.
Mając na względzie, iż lekarz specjalista nadzorujący pracę lekarza w trakcie szkolenia specjalizacyjnego, wyznaczony przez kierownika jednostki, do której został skierowany, nabywa odpowiednie uprawnienia kierownika specjalizacji, może on wyrazić zgodę na pełnienie przez lekarza rezydenta samodzielnych dyżurów.
Na marginesie należy odnieść się do wątpliwości Klienta dotyczących formy oddelegowania, w tym celu należy wskazać na treść przepisów Kodeksu pracy (dalej k.p.).
W myśl art. 100 § 1 k.p. pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
Wobec powyższego wskazać należy, że pracownik jest zobowiązany do wykonania tylko tych poleceń pracodawcy, które:
a) dotyczą pracy;
b) nie są sprzeczne z umową o pracę;
c) nie są sprzeczne z przepisami prawa.
Jeżeli zatem polecenie pracodawcy spełnia wszystkie powyższe warunki, pracownik nie może odmówić jego wykonania, gdyż czyniąc to naraża się na negatywne konsekwencje.
Ponadto należy wskazać, iż oddelegowanie lekarza rezydenta do pracy na oddziale przeznaczonym dla osób zakażonych SARS-CoV-2 jest poleceniem służbowym pracodawcy, gdyż lekarz rezydent zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę (art. 16h ust 1 u.z.l.). Przepisy powszechnie obowiązujące nie przewidują obowiązku wydawania pisemnych poleceń pracownikom. Polecenie ustne jest więc tak samo ważne, jak pisemne. Polecenie pracodawcy może być wydane osobiście lub przez upoważnionego pracownika.
Klauzula prawna:
Przygotowując niniejszą Opinię prawną przeanalizowano i polegano wyłącznie na informacjach otrzymanych od Klienta. Nie badano ani nie weryfikowano prawdziwości przedstawionego stanu faktycznego. Sporządzający niniejszą Opinię prawną zastrzega sobie prawo weryfikacji niniejszego opracowania w przypadku ujawnienia faktów nieznanych mu w momencie jego sporządzenia.
Niniejszą Opinię prawną wydaje się do wiadomości Klienta bez prawa publikacji przez Klienta. Opinia prawna dotyczy wyłącznie kwestii w niej określonych i nie może być interpretowana jako obejmująca, w tym przez domniemanie, inne, niewspomniane w niej kwestie.
W niniejszej Opinii prawnej zaprezentowano niezależną, subiektywną ocenę sporządzającego, dotyczącą prawnych aspektów przedmiotu analizy, w szczególności ocena prawna przedstawiona w Opinii prawnej nie daje gwarancji wyniku danej sprawy, w przypadku skierowania jej na drogę postępowania sądowego lub administracyjnego.
Z poważaniem
Radca Prawny OZZL
Mecenas Kajetan Komar-Komarowski
