Jakie przepisy regulują czas pracy lekarzy? Czy pracodawca może rozbić czas pracy rezydenta danego dnia?

Jakie przepisy regulują czas pracy lekarzy? Czy pracodawca może rozbić czas pracy rezydenta danego dnia?
Wnioski i rekomendacje
Odpowiedź na pierwsze pytanie prawne
Dobowy czas pracy lekarza rezydenta wynosi 7 godzin 35 minut. Tygodniowy czas lekarza rezydenta wynosi zaś 37 godzin i 55 minut w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ponadto lekarz jest obowiązany wykonywać dyżury przewidziane programem specjalizacji. Tygodniowy czas pracy lekarza rezydenta nie może przekroczyć 48 godzin, chyba że lekarz wyrazi na to zgodę, podpisując klauzulę opt-out.
Lekarzowi rezydentowi przysługuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę pracowniczą. Jeżeli rezydent pełni dyżur medyczny w wymiarze uniemożliwiającym mu skorzystanie z tego odpoczynku, powinien on zostać udzielony bezpośrednio po zakończeniu dyżuru. Ponadto, pracownikowi przysługuje 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym tygodniu, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Odpowiedź na drugie pytanie prawne
Przechodząc zaś do odpowiedzi na drugie pytanie prawne, należy stwierdzić, że dozwolone systemy czasu pracy lekarza rezydenta to podstawowy, równoważny i zmianowy system czasu pracy.
Z kolei system czasu pracy w którym dobowy wymiar czasu pracy jest rozbity na dwie części stanowi osobny, przerywany system czasu pracy. System przerywanego czasu pracy nie został ujęty w przepisach o zawodach lekarza i lekarza dentysty, jako dopuszczalny system czasu pracy lekarza rezydenta. Wobec tego należy skonstatować, że pracodawca nie może rozbić dziennego wymiaru czasu pracy lekarza rezydenta na dwie części.
Podstawa prawna:
1. Art. 16i ust. 1 i ust. 8 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t. j. Dz.U.2020.514 ze zm.);
2. Art. 93 ust. 1, art. 95 ust. 1, art. 96 ust. 1, art. 97 ust. 1-3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t. j. Dz.U.2020.295 ze zm.);
3. Art. 128 § 3 pkt 1, art. 131 § 1, art. 139 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz.U.2020.1320 ze zm.).
Stan faktyczny:
Pracodawca chciałby, aby lekarz rezydent pracował w godzinach 9-18 z przerwą między godz. 12 a 15.
Stan prawny:
Odpowiedź na pierwsze pytanie prawne
Udzielając odpowiedzi na zadane pytanie prawne należy odwołać się do przepisów ustawy o zawodzie lekarza (dalej: u.z.l.).
Wedle art. 16i ust. 1 u.z.l., lekarz, o którym mowa w art. 16h ust. 1-3, odbywa szkolenie specjalizacyjne przez cały okres jego trwania w wymiarze czasu równym czasowi pracy lekarza zatrudnionego w podmiocie leczniczym, o którym mowa w art. 93 ustawy o działalności leczniczej (dalej: u.d.l.), oraz pełni dyżury medyczne lub pracuje w systemie zmianowym lub równoważnym w maksymalnym czasie pracy dopuszczonym przepisami o działalności leczniczej, z zastrzeżeniem art. 16f ust. 3 pkt 2 lit. h i pkt 2a, oraz pełni dyżury medyczne w wymiarze godzinowym określonym w programie specjalizacji, z uwzględnieniem art. 97 u.d.l.
Zgodnie zaś z art. 93 ust. 1 u.d.l., czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym, z zastrzeżeniem art. 94 ust. 1, w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że lekarz rezydent jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Wobec tego znajdą względem jego czasu pracy zastosowanie przepisy Kodeksu pracy (dalej: k.p.).
Zgodnie zaś z art. 131 § 1 k.p., tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
W tym miejscu należy przytoczyć również art. 95 ust. 1 u.d.l., który stanowi, że pracownicy wykonujący zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie, zatrudnieni w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, mogą być zobowiązani do pełnienia w zakładzie leczniczym tego podmiotu dyżuru medycznego. Stosownie zaś do art. 96 ust. 1 u.d.l., pracownicy, o których mowa w art. 95 ust. 1, mogą być, po wyrażeniu na to zgody na piśmie, zobowiązani do pracy w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym. Przepisu art. 151 § 3 k.p. nie stosuje się. Zgoda, o której mowa w tym przepisie przyjęła w powszechnym użyciu nazwę klauzuli opt-out.
Z kolei dobowy odpoczynek lekarza rezydenta określa art. 97 ust. 1 u.d.l., który stanowi, że pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Natomiast wedle art. 16i ust. 8 u.z.l., w przypadku pełnienia dyżuru medycznego objętego programem szkolenia specjalizacyjnego w wymiarze uniemożliwiającym skorzystanie przez lekarza z prawa do co najmniej 11-godzinnego dobowego nieprzerwanego odpoczynku lekarzowi powinien być udzielony okres odpoczynku bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego zgodnie z art. 97 ust. 1 i 2 u.d.l. Okres tego odpoczynku nie powoduje wydłużenia szkolenia specjalizacyjnego. Art. 97 ust. 2 u.d.l. wskazuje również, że pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku, o którym mowa w ust. 1, powinien być udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego.
Co się zaś tyczy odpoczynku dobowego, należy przywołać art. 97 ust. 3 u.d.l., który stanowi, że pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Podsumowując należy wskazać, że dobowy czas pracy lekarza rezydenta wynosi 7 godzin 35 minut. Tygodniowy czas lekarza rezydenta wynosi zaś 37 godzin i 55 minut w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ponadto lekarz jest obowiązany wykonywać dyżury przewidziane programem specjalizacji. Tygodniowy czas pracy lekarza rezydenta nie może przekroczyć 48 godzin, chyba że lekarz wyrazi na to zgodę, podpisując klauzulę opt-out.
Lekarzowi rezydentowi przysługuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę pracowniczą. Jeżeli rezydent pełni dyżur medyczny w wymiarze uniemożliwiającym mu skorzystanie z tego odpoczynku, powinien on zostać udzielony bezpośrednio po zakończeniu dyżuru. Ponadto pracownikowi przysługuje 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym tygodniu, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Warto w tym miejscu podkreślić, że w myśl art. 128 § 3 pkt 1 k.p., do celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Odpowiedź na drugie pytanie prawne
Przechodząc zaś do odpowiedzi na drugie pytanie prawne, należy przypomnieć, że dozwolone systemy czasu pracy lekarza rezydenta określa art. 16i ust. 1 u.z.l., który wymienia podstawowy, równoważny i zmianowy system czasu pracy.
Z kolei system czasu pracy w którym dobowy wymiar czasu pracy jest rozbity na dwie części stanowi osobny, przerywany system czasu pracy, o którym mowa w art. 139 § 1 k.p. Przepis ten stanowi, że jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
System przerywanego czasu pracy nie został ujęty w przepisach u.z.l., jako dopuszczalny system czasu pracy lekarza rezydenta. Wobec tego należy skonstatować, że pracodawca nie może rozbić dziennego wymiaru czasu pracy lekarza rezydenta na dwie części.
Klauzula prawna:
Przygotowując niniejszą Opinię prawną przeanalizowano i polegano wyłącznie na informacjach otrzymanych od Klientki. Nie badano ani nie weryfikowano prawdziwości przedstawionego stanu faktycznego. Sporządzający niniejszą Opinię prawną zastrzega sobie prawo weryfikacji niniejszego opracowania w przypadku ujawnienia faktów nieznanych mu w momencie jego sporządzenia.
Niniejszą Opinię prawną wydaje się do wiadomości Klientki bez prawa publikacji przez Klientkę. Opinia prawna dotyczy wyłącznie kwestii w niej określonych i nie może być interpretowana jako obejmująca, w tym przez domniemanie, inne, niewspomniane w niej kwestie.
W niniejszej Opinii prawnej zaprezentowano niezależną, subiektywną ocenę sporządzającego, dotyczącą prawnych aspektów przedmiotu analizy, w szczególności ocena prawna przedstawiona w Opinii prawnej nie daje gwarancji wyniku danej sprawy, w przypadku skierowania jej na drogę postępowania sądowego lub administracyjnego.