Walka o jakość i bezpieczeństwo pacjenta oraz personelu medycznego trwa - choć ministerialna "Ustawa o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta" została odrzucona przez Sejm, resort zdrowia już zapowiedział powrót projektu. W odpowiedzi na to w środę odbyło się pierwsze spotkanie Forum dla Jakości i Bezpieczeństwa Pacjenta, na którym przedstawiciele zawodów medycznych i organizacji pacjenckich wraz z ekspertami, prawnikami i ekonomistami wypracowali kilkadziesiąt postulatów dotyczących poprawy bezpieczeństwa i jakości w ochronie zdrowia. W spotkaniach biorą udział zarówno reprezentanci doświadczonych medyków jak i młodego pokolenia lekarzy, dzięki czemu Forum może wypracować szeroką i pogłębioną perspektywę na zmianę przepisów i standardów w leczeniu. Młodzi lekarze podkreślają, że w systemie zdrowia będą pracować przez kolejne kilkadziesiąt lat, dlatego tak ważne jest by wprowadzane rozwiązania były przemyślane i faktycznie przyczyniały się do poprawy jakości i opieki pacjentów. W obecnej sytuacji, gdy zawody medyczne są niemal całkowicie wyłączone z procesu legislacyjnego, niemożliwe jest stworzenie przepisów, które realnie poprawią jakość i bezpieczeństwo leczenia.
My w tym systemie zostaniemy następne 40 lat - mówi Sebastian Goncerz przewodniczący Porozumienia Rezydentów OZZL - dlatego zalezy nam by rozwiązania dotyczące jakości byly przemyślane, skuteczne i nie godziły w nasze warunki pracy. Dlatego musza powstawać w dialogu ze środowiskiem - dodaje.
Grażyna Cebula-Kubat – przewodnicząca OZZL, podkreśla potrzebę zmian obowiązujących obecnie norm zatrudnienia. Medycy, którzy pracują w ochronie zdrowia już od kilkudziesięciu lat wiedzą z własnego doświadczenia jak patologicznych sytuacji doświadczają lekarze, którzy niejednokrotnie podczas dyżuru mają pod opieką nawet stu pacjentów. „Najważniejszym postulatem dla Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy jest wprowadzenie minimalnych norm zatrudnienia, nie na oddział czy łóżko, ale na pacjenta, bo my leczymy pacjentów. Na już potrzebne są normy, które gwarantowałyby zabezpieczenie specjalistyczne gwarantujące bezpieczeństwo. Jak podkreślała na Forum przewodnicząca OZZL Grażyna Cebula-Kubat bez zapewnienia bezpiecznych warunków pracy dla personelu, nie będzie można wypracować żadnej jakości w ochronie zdrowia. Kolejne wyzwanie to komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna, na którą również stawia OZZL.
O wizji OZZL i środowiska poprawy jakości i bezpieczeństwa w ochronie zdrowia opowiada Grażyna Cebula-Kubat, przewodnicząca OZZL.
W piątek 14 kwietnia 2023r. ustawa o jakości w ochronie zdrowia została odrzucona przez Sejm RP, o co od wielu miesięcy apelowało środowisko medyczne. Projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia lekarze określili mianem “ustawy o bylejakości”. W opinii medyków zaproponowane w nim rozwiązania były nie tylko nieskuteczne, nieprzemyślane a wręcz szkodliwe. Po fiasku ustawy Minister Zdrowia Adam Niedzielski wypowiada się w sposób niezwykle antagonizujący pacjentów i środowisko lekarskie, twierdząc między innymi, że żądamy wyłączenia zawodu lekarza z podlegania kodeksowi karnemu, gdy my lekarze, postulowaliśmy o tworzenie systemu opartego na transparentności i uczeniu się a nie straszeniu sankcjami karnymi.
Aby stworzyć rozwiązania łączące a nie dzielące, organizacje medyczne powołały Forum dla Jakości i Bezpieczeństwa Pacjenta, w ramach którego będą wypracowywane rozwiązania legislacyjne dotyczące jakości w ochronie zdrowia.
Jak Pani sądzi, dlaczego opozycja tak jednogłośnie zagłosowała za odrzuceniem ustawy?
Grażyna Cebula-Kubat: Myślę, że parlamentarzyści zrozumieli, że jest za dużo błędów w tej ustawie i nie na taką ustawę czekaliśmy jako środowisko medyczne przez ostatnie 45 lat. Liczyliśmy na jakość, a to co ta ustawa proponuje to nie jest jakość. Ponadto, w ustawie kompletnie pominięto personel medyczny, który bierze udział w wypracowaniu jakości i zapewnianiu bezpieczeństwa pacjentom.
Jeżeli nie będzie zagwarantowanych bezpiecznych warunków dla personelu medycznego, który ma zapewnić odpowiednią jakość opieki i bezpieczeństwo pacjentom, to ustawa nie przyniesie żadnych korzyści ani pacjentom, ani medykom i żaden Minister nas nie zantagonizuje, bo pacjenci wiedzą z czym przychodzi nam się mierzyć.
Na poniedziałkowej konferencji Porozumienia Organizacji Lekarskich podkreślała Pani, że nie możemy mówić o jakości i bezpieczeństwie pacjentów, jeśli nie zostaną zagwarantowane bezpieczne warunki dla personelu. Jak Pani rozumie te bezpieczne warunki?
Grażyna Cebula-Kubat: Priorytetem jest opracowanie minimalnych norm zatrudnienia, czyli minimalnego gwarantowanego zabezpieczenia specjalistycznego w przeliczeniu na pacjenta. Naszym celem jest zlikwidowanie patologii jaką jest pozostawanie bardzo dużej liczby pacjentów pod opieką jednego lekarza dyżurującego, często rezydenta, który w tym samym czasie musi chodzić jeszcze na Izbę Przyjęć i oddziały szpitalne. W ten sposób zapewnilibyśmy bezpieczeństwo zarówno pacjentom, jak i personelowi. Lekarz musi mieć warunki do leczenia, a nie wieczny stres, kolejkę, niemoc - bo co zrobić z pacjentem, który musi mieć pilne badania, a kolejka na nie w wersji cito wynosi kilka miesięcy.
A jak to wyglądają obecnie normy zatrudnienia?
Grażyna Cebula-Kubat: Nie ma ich. Obecnie mamy tylko normy kontraktowania – w warunkach autoryzacji jest zapis, że do uzyskania kontraktu z NFZ na dany oddział potrzebne są tylko dwa etaty lekarzy specjalistów. I ja zadawałam wszystkim pytanie: jak tych dwóch lekarzy ma zabezpieczać pacjentów przez 24 godziny dziennie 30 dni w miesiącu? Nie możemy mówić o jakości i bezpieczeństwie, gdy podczas dyżuru na kilkuset pacjentów przypada jeden lekarz, nierzadko rezydent, który pod opieką ma nie tylko własny oddział, ale konsultuje w izbie przyjęć i na innych oddziałach. Naszą intencją jest likwidacja tej patologii. To jest po prostu niemożliwe. Jeżeli nie będzie zagwarantowanych bezpiecznych warunków dla personelu medycznego, który ma zapewnić odpowiednią jakość opieki i bezpieczeństwo pacjentom, to ustawa nie przyniesie żadnych korzyści ani pacjentom, ani medykom.
Obecnie OZZL rozmawia z Ministerstwem Zdrowia w sprawie wprowadzenia norm zatrudnienia. Jak wyglądają te rozmowy?
Grażyna Cebula-Kubat: Określiliśmy sobie sposób w jaki powinny być liczone minimalne normy zatrudnienia, to znaczy w przeliczeniu na pacjenta, a nie na łóżko. Nasze rekomendacje dotyczące tego, od czego powinno zależeć różnicowanie normy przedstawiliśmy Ministerstwu, które ma zająć się estymowaniem tych norm na podstawie posiadanych przez siebie danych. Czekamy na to od 45 lat!
Minister Niedzielski uważa, że lekarzy jest za mało i istnieją dysproporcje w relacjach pacjent - lekarz. Pani się z tą opinią nie zgadza?
Grażyna Cebula-Kubat: Gdyby lekarzy odciążyło się z tej nadmiernej biurokracji jaka obecnie panuje poprzez wprowadzenie systemów elektronicznych i asystentów medycznych, to lekarzy by wystarczyło. Dzięki zastosowaniu takich rozwiązań czas, który lekarze muszą poświęcać na biurokrację mogliby przeznaczyć na jakościowy kontakt z pacjentem. Dysproporcje? To właśnie my mówimy o zmianie systemu z compliance na concordance.
Co to oznacza w praktyce?
Grażyna Cebula-Kubat: Zmienimy panujący obecnie paradygmat, według którego pacjent ma przestrzegać naszych zaleceń. Zamiast tego chcemy, aby relacja lekarza z pacjentem była partnerska, to znaczy, że będą wspólnie wybierać najlepszy dla danego pacjenta sposób leczenia. Chcemy leczyć według najnowszych osiągnięć wiedzy medycznej, bez obaw podejmować działania ratujące życie i zdrowie pacjenta. Wówczas pacjent i lekarz byliby bezpieczniejsi, mniej by było zdarzeń niepożądanych oraz błędów medycznych i diagnostycznych. Co również ważne, pacjent będzie się czuł poważnie traktowany i szanowany, a tym samym zwiększy się zaufanie pacjentów do lekarzy.
Podkreślają Państwo, że nie da się wprowadzić jakości i bezpieczeństwa bez dialogu. W tym celu powołaliście Forum dla Jakości i Bezpieczeństwa Pacjenta. Jak Pani widzi przyszłą pracę forum?
Grażyna Cebula-Kubat: Do prac Forum zaprosimy dużo podmiotów, w tym wszystkie grupy zawodowe ochrony zdrowia, pacjentów, przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia i NFZ oraz pracodawców. Myślę, że nasze rozmowy będą merytoryczne, transparentne i dojdziemy do jakiegoś wspólnego konsensusu, wypracowania prawdziwych norm jakości, czyli nie tego co jest w tej ustawie. Jako Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy będziemy podkreślać kwestię wprowadzenia norm zatrudnienia, bo to stanowi dla nas priorytet. Kolejne kwestie to asystenci medyczni, nowe podejście do komunikacji z pacjentem i prowadzenia go oraz przede wszystkim premiowanie efektu zdrowotnego.
Czy dzisiaj zawody medyczne stoją w tej sprawie po jednej stronie?
Grażyna Cebula-Kubat: Tak, wszyscy się zjednoczyli – medyczne związki zawodowe, izby lekarskie, izby pielęgniarskie, diagności, ratownicy medyczni, fizjoterapeuci, farmaceuci. Ta konsolidacja pracowników ochrony zdrowia pokazuje nie tylko szkodliwość ministerialnej ustawy, ale przede wszystkim to jak potrzebna jest prawdziwa i rzetelna ustawa o jakości i bezpieczeństwie. Bo tego właśnie chcemy jako medycy - zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom i personelowi, który o tę jakość opieki medycznej ma dbać.
Bydgoszcz, dnia 24 kwietnia 2023r.
PW.II-57/23
Bydgoszcz, dnia 03.04.2023 roku
Szanowny Pan
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Andrzej Duda
Kancelaria Prezydenta9
Rzeczpospolitej Polskiej
ul. Wiejska 10
00-902 Warszawa
Szanowny Panie Prezydencie,
Działając w imieniu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z siedzibą w Bydgoszczy, apeluję do Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy o zawetowanie ustawy o jakości w opiece zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta (dalej jako „Ustawa”) w trybie art. 122 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jako ustawy zawierającej rozwiązania niekonstytucyjne, szkodliwe dla pacjentów oraz lekarzy, niezgodne z rekomendacjami Komitetu Ministrów Rady Europy, a także zawierającej przepisy umożliwiające defraudację kwot olbrzymich rozmiarów. Co najważniejsze, Ustawa jest nieskuteczna i nie uwzględnia rozwiązań wynikających z licznych badań naukowych i wieloletniej praktyki stosowanej przez kraje, które posiadają świetnie zorganizowane, wręcz wzorowe systemy opieki zdrowotnej.
NIEKONSTYTUCYJNOŚĆ USTAWY
Zarząd Krajowy OZZL w całości popiera stanowisko wyrażone w uzasadnieniu Uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 marca 2023 roku w sprawie odrzucenia Ustawy o jakości w opiece zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 9 marca 2023 roku. W szczególności wskazuję, że następujące przepisy Ustawy są niezgodne z konstytucją:
4 ust. 2 w związku z ust. 1 pkt 1 i 3 Ustawy jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji, gdyż wskaźniki jakości opieki zdrowotnej będą określone w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia, a upoważnienie ustawowe do wydania aktu wykonawczego ma charakter blankietowy i pozostawia Ministrowi Zdrowia zbyt daleko idącą swobodę w kształtowaniu merytorycznych treści rozporządzenia. Nie jest dopuszczalne, aby decyzjom Ministra Zdrowia pozostawiać kształtowanie zasadniczych elementów regulacji prawnej Ustawy.
64, art. 70, art. 71 pkt 4, art. 73 oraz art. 89 są niezgodne z art. 118 ust. 1 oraz art. 119 ust. 1 i 2 Konstytucji, gdyż zgłoszone poprawki do w/w przepisów zostały wprowadzone do tekstu projektu Ustawy bez dochowania trybu wymaganego dla sejmowego postępowania ustawodawczego.
40a ust. 6 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta(w brzmieniu określonym przez art. 68 pkt 7 Ustawy) oraz art. 23a ust. 2 ustawy o działalności leczniczej(w brzmieniu określonym przez art. 71 pkt 1 Ustawy), a także art. 8d ust. 2 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia (w brzmieniu określonym przez art. 72 pkt 2 Ustawy) są niezgodne z art. 87 Konstytucji przez to, że przewidują unormowanie materii o charakterze powszechnie obowiązującym poza systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego.
oraz przede wszystkim Art. 67q ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta(w brzmieniu określonym przez art. 68 pkt 11 Ustawy) w zakresie, w jakim wyłącza prawo do świadczenia kompensacyjnego w związku ze zdarzeniem medycznym (tj. zakażeniem pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia pacjenta, albo śmiercią pacjenta) będącym następstwem udzielania lub zaniechania udzielenia:
świadczeń opieki zdrowotnej, które nie są finansowane ze środków publicznych – jest niezgodny z art. 32 Konstytucji w związku z art. 68 ust. 1 Konstytucji;
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w podmiocie wykonującym działalność leczniczą innym niż szpital – jest niezgodny z art. 32 Konstytucji w związku z art. 68 ust. 2 Konstytucji.
Stosownie do art. 67q ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (w brzmieniu określonym przez art. 68 pkt 11 Ustawy) przepisy dodawanego rozdziału 13b tej ustawy („Kompensacja szkód wynikających ze zdarzeń medycznych”) stosuje się do zdarzeń medycznych będących następstwem udzielania lub zaniechania udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w szpitalu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o działalności leczniczej. Powołany przepis nie obejmuje zatem swym zakresem zdarzeń medycznych będących następstwem udzielania lub zaniechania udzielenia:
świadczeń opieki zdrowotnej, które nie są finansowane ze świadczeń publicznych;
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, który nie jest szpitalem.
Zgodnie z art. 32 Konstytucji wszyscy są wobec prawa równi i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, jak również nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. W doktrynie prawa konstytucyjnego podkreśla się, że zasada równości oznacza, że jednakowe prawa i obowiązki dotyczyć będą wszystkich osób należących do tych samych kategorii, przy czym ich wyróżnienie nie będzie arbitralne, lecz oparte na usprawiedliwionych kryteriach możliwych do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawny.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego z zasady równości wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów w obrębie określonej klasy (kategorii), co oznacza, że wszystkie podmioty charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną) powinny być potraktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań, zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny niejednokrotnie zwracał uwagę, że nierówne traktowanie podmiotów podobnych nie musi oznaczać dyskryminacji lub uprzywilejowania, a w konsekwencji niezgodności z art. 32 Konstytucji RP.
Wprowadzona przez Ustawę zasada kompensacji szkód wynikających ze zdarzeń medycznych powstałych wyłącznie w szpitalach finansowanych ze źródeł publicznych, z pominięciem innych podmiotów leczniczych i gabinetów lekarskich, stanowi wyraźne naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.
RYZYKO ISTOTNEGO KONFLIKTU INTERESÓW W NFZ
Całkowicie niezasadnym jest przyznanie przez Ustawę Narodowemu Funduszowi Zdrowia zadań w zakresie autoryzacji oraz akredytacji w ochronie zdrowia. Sytuacja, w której Narodowy Fundusz Zdrowia będzie pełnił z jednej strony funkcje płatnika, z drugiej zaś – jego Prezes będzie, w drodze decyzji administracyjnej, wydawał autoryzację podmiotowi wykonującemu działalność leczniczą, odmawiał jej wydania oraz cofał autoryzację, a nadto zapewniał przeprowadzanie procedury oceniającej podmiotu wykonującego działalność leczniczą w postępowaniu, którego wynikiem ma być udzielenie albo odmowa udzielenia akredytacji, oraz zapewniał współpracę NFZ z Radą Akredytacyjną przy opracowywaniu propozycji standardów akredytacyjnych i ich aktualizacji – rodzi ryzyko istotnego konfliktu interesów oraz nadmierną centralizację NFZ, co niekorzystnie odbije się na całym systemie opieki zdrowotnej w Polsce. Jednocześnie Ustawa likwiduje Centrum Monitorowania Jakości, które od ponad 25 lat zajmuje się akredytacją podmiotów leczniczych i posiada bogate doświadczenie w tej materii.
DEFRAUDACJA KWOT W OLBRZYMICH ROZMIARACH
Artykuł 89 Ustawy w sposób karygodny i niedopuszczalny umożliwia defraudację do 50 mln złotych poprzez nałożenie na Prezesa NFZ obowiązku przekazania w roku bieżącym, na wniosek Ministra Zdrowia, środków zgromadzonych w NFZ i pochodzących ze składki zdrowotnej na zasilenie Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej z przeznaczeniem na „finansowanie kosztów kreowania postaw zdrowotnych i edukacji zdrowotnej”. Jest to przepis sankcjonujący jawną defraudację środków pieniężnych, które mogą być przeznaczone wyłącznie na finansowanie kosztów świadczeń opieki zdrowotnej dla pacjentów.
NIESKUTECZNOŚĆ ROZWIĄZAŃ SYSTEMOWYCH
Wskazać należy, że Ustawa wprowadza system, który już z założenia będzie nieskuteczny, a wręcz przeciw skuteczny w zapewnianiu jakości w opiece zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta.
Na uwagę zasługuje świadome, bądź co gorsza nieświadome, posługiwanie się w Ustawie całkowicie dowolnie, ważnymi z punktu widzenia systemu bezpieczeństwa pojęciami np. „zdarzenia medyczne” a „zdarzenia niepożądane”. Z wykładni gramatycznej Ustawy wynika, że kompensacja dotyczyć będzie wyłącznie „zdarzeń medycznych” a nie „zdarzeń niepożądanych”, co z założenia wyłącza z systemu bezpieczeństwa takie zjawiska jak np. opóźnienia w diagnozie, brak dostępności leków, brak odpowiedniej ilości personelu medycznego itp.
Ponadto, Ustawa przewiduje zabezpieczone sankcjami obowiązki dla personelu medycznego, które są albo nierealne do wykonania, albo wręcz niemożliwe do spełnienia, jak na przykład „niezwłoczne” zgłaszanie zdarzeń niepożądanych, które występują czasami wiele dni po ich zajściu. Co więcej, Ustawa wprowadza systemowy brak anonimowości zgłoszeń zdarzeń niepożądanych, co jest wbrew rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy przyjętej przez Komitet Ministrów w dniu 24 maja 2006 roku zgodnie z art. 15 lit.b Statutu Rady Europy.
Brak anonimowości zgłoszeń może doprowadzić do zwiększenia ryzyka dla pacjentów, ponieważ może dochodzić do utajniania i ukrywania wystąpienia zdarzeń niepożądanych i z pewnością będzie to prowadzić do opóźnienia wdrożenia leczenia naprawczego.
Dodatkowo Ustawa, nie wprowadza prawidłowego systemu „bez winy”, pomimo licznych postulatów w tym zakresie ze strony środowiska medycznego. Wręcz przeciwnie nadal pozostaje utrzymanie postępowań karnych dla personelu medycznego, a Ustawa przewiduje jedynie nadzwyczajne złagodzenie kary i to w przypadkach mniejszej wagi. Dla sprawności systemu jakości w opiece zdrowotnej istotne jest, aby personel medyczny nie czuł obawy przed zgłoszeniem zdarzenia niepożądanego – tego Ustawa nie zapewnia. Co więcej, Ustawa wprowadza iluzoryczne zabezpieczenie personelu medycznego, gdyż chronionymi przed konsekwencjami ze strony pracodawcy są jedynie współuczestnicy zdarzenia niepożądanego poinformowani o zamieszczeniu ich w zgłoszeniu, co oznacza, że osoby nie poinformowane nie posiadają żadnej ochrony!
Biorąc powyższe pod uwagę, apelujemy do Pana Prezydenta o zawetowanie Ustawy, która wprowadza chaos, likwiduje rozwiązania, które sprawdzały się w praktyce np. Centrum Monitorowania Jakości, a wprowadza rozwiązania niezgodne z rekomendacjami organizacji międzynarodowych. Ustawa w naszej ocenie, jest nie tylko nieskuteczna, ale wręcz przeciw skuteczna w zapewnianiu jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta.
„Ochrona Zdrowia to Kobieta”👱♀️👩🦳👵👩🦰👧
Podczas gali VIII Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach #HCC2023 została ogłoszona lista Kobiet Rynku Zdrowia-najbardziej wpływowych kobiet w polskiej ochronie zdrowia. Na tej liście znalazła się również Przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy- Grażyna Cebula-Kubat.
🤝Jesteśmy dumni i gratulujemy wyróżnienia, za którym stoi ogrom pracy, wyrzeczeń oraz walki na rzecz poprawy warunków funkcjonowania ochrony zdrowia.
